ЦАГДААГИЙН ЕРӨНХИЙ ГАЗРЫН ОЛОН НИЙТИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ ГАЗРЫН СААТУУЛАХ БАЙРНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ХАРИУЦСАН МЭРГЭЖИЛТЭН, ЦАГДААГИЙН ДЭД ХУРАНДАА Л.БУЯНДҮҮРЭНТЭЙ ЯРИЛЦЛАА

Эрүүлжүүлэх гэдэг ойлголт нь хуулиараа нэр томьёоны хувьд өөрчлөгдсөн байгаа. Энэ дагуу мөн цагдаагийн байгууллагын эрүүлжүүлэх байрны горимд өөрчлөлт орно. Энэ талаар дэлгэрэнгүй танилцуулахгүй юу?

Согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэсэн этгээдийг албадан эрүүлжүүлэх тухай хуульд 2013 оны 7 дугаар сарын 5-нд УИХ-ын чуулганаар нэмэлт өөрчлөлт орсон байдаг. Энэ хуулиар эрүүлжүүлэх үйл ажиллагааг эрүүл мэндийн байгууллага хариуцан гүйцэтгэхээр заасан байгаа. Хуулийн 5.1-д зааснаар өөрийн үйлдлийг удирдан хянах чадваргүй болтлоо согтсоны улмаас хаана байгаагаа, мөн очих газраа мэдэхгүй болсон, ухаангүй унасан, цаашлаад энэ байдлаасаа болж өөрөө осол гэмтэлд  өртөж болзошгүй болсныг нь үндэс болгон цагдаагийн алба хаагч уг иргэнийг эрүүлжүүлэх үйлчилгээ үзүүлэх үүрэг бүхий эмнэлгийн байгууллагад хүргэж өгнө гэж заасан байгаа. Тэгэхээр хуулийн уг заалтын дагуу эрүүлжүүлэх үйл ажиллагааг цагдаагийн байгууллага хариуцан гүйцэтгэхээ больсон. Архи согтууруулах ундааны зүйлийг хэтрүүлэн хэрэглэсэн иргэдийг эрүүлжүүлэх гэдэг ойлголт байхгүй болсон. 2014 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Цагдаагийн албаны тухай шинэ хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэллээ. Мөн уг хуулийг дагаж мөрдөж журмын тухай хууль батлагдан гарлаа. Уг хуулиар эрүүлжүүлэх байрыг цагдаагийн байгууллагад 2014 оны 12 дугаар сарын 31-нийг дуустал хугацаанд байлгах, энэ хугацаандаа цагдаагийн байгууллага дүүргүүдэд байгаа эрүүлжүүлэх байрны журам стандартыг өөрчлөн боловсруулах, орчин нөхцлийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна. Цаашлаад “эрүүлжүүлэх” гэдэг нэр томьёо цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагаанд байхгүй болсон гэж ойлгож болно.

Тэгэхээр эрүүл мэндийн байгууллага буюу эмнэлгийн дэргэд эрүүлжүүлэх байр гэж тусдаа өрөө шинээр бий болох уу?  

Урд нь эрүүлжүүлэх байранд архи согтууруулах ундааны зүйл хэтрүүлэн хэрэглэсэн иргэдийг 24 цагаар саатуулж, хэвийн болсны дараа 4500 төгрөгийн үйлчилгээний төлбөрийг аван гаргадаг байсан бол шинэ хуулийн зохицуулалтаар архи согтууруулах ундааг хэтрүүлэн хэрэглээд биеэ авч явах чадваргүй болсон иргэнийг эрүүл мэндийн байгууллагад хүлээлгэж өгөөд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх ийм зохицуулалт хэрэгжиж байна. Ингэснээр хүний эрхийг хангах, нөгөө талаар тухайн хүнд эмнэлгийн шаардлагатай байгаа тусламж, үйлчилгээг үзүүлэх бүрэн боломжтой болж байгаа юм.

Харин архи, согтууруулах ундааг хэтрүүлэн хэрэглэсэн үедээ гэмт хэрэг, зөрчилд холбогдсон, тухайн хэрэгтээ шалгагдаж байгаа тохиолдолд тухайн иргэнийг эрүүл мэндийн байгууллага биш цагдаагийн байгууллагын хуучнаар “эрүүлжүүлэх байр” буюу одоогоор албадан саатуулах байранд 72 цаг хүртэлх хугацаагаар саатуулаад  энэ хугацаанд тухайн иргэний асуудлыг хуулийн хүрээнд зохих албан тушаалтан шийдвэрлэж байхаар зохицуулсан.

Өөрөөр хэлбэл ахуйн хүрээнд согтууруулах ундааг хэтрүүлэн хэрэглэсэн иргэдийн зүгээс агсан согтуу тавих, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох, улмаар гэмт хэрэг, зөрчил үйлдэх зэрэг ноцтой асуудлууд гарч ирдэг. Уг асуудал дээр Засгийн газрын 1996 оны 91 дүгээр тогтоол гэж байгаа. Энэ нь архи, согтууруулах ундааг хэтрүүлэн хэрэглэсэн этгээдийг 72 цаг хүртэл хугацаагаар албадан саатуулах журам юм. Үүнийг одоо мөрдөж ажиллаж байна. Энэ дагуу зөрчил гаргасан этгээдийг эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрээр асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд 72 цаг хүртэл хугацаагаар албадан саатуулах арга хэмжээг цагдаагийн байгууллагын зүгээс авч хэрэгжүүлж байгаа.  

Иргэдэд бас нэгэн болгоомжлол, төөрөгдөл байгаад байдаг. Энэ нь эрүүл мэндийн байгууллагын мэдэлд очсон, архи согтууруулах ундааг хэтрүүлэн хэрэглэсэн этгээд эмч, эмнэлгийн ажилтнуудад  ямар нэгэн байдлаар хохирол учруулж болзошгүй. Ийм тохиолдолд эдгээр улсуудыг хаана хариуцуулах вэ?

Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар нийслэл, дүүрэг, аймгуудын эрүүл мэндийн нэгдлүүдэд хордлого тайлах төв гэж бий болсон. Энэ төвүүд төлбөртэй үйлчилгээ үзүүлдэг. Ингэж төлбөртэй үйлчилгээ үзүүлснээр тухайн иргэний архи, согтууруулах ундааны хордлогыг тайлах, төрөөс үзүүлсэн үйлчилгээний төлбөр тооцоог авах гэсэн зохицуулалт байгаа. Харин эмнэлгийн байгууллагад хүргэгдэж тусламж, үйлчилгээ авч байх үедээ агсан согтуу тавьж, эмч, эмнэлгийг ажилтныг хэл амаар доромжлон улмаар биед нь халдсан тохиолдолд хуулийн дагуу арга хэмжээ авна. Тухайн иргэний уг үйлдэл захиргааны зөрчилд хамаарах тул эмчийн зөвшөөрөлтэйгөөр цагдаагийн байгууллагад шилжүүлэн авчирч асуудлыг шийдвэрлэх юм.

Бас нэгэн хүндрэлтэй асуудал байдаг. Өнөөдрийн байдлаар 4500 төгрөгөөр эрүүлжүүлэх байранд үйлчилгээ авч байгаа иргэдийн зарим нь уг мөнгөө төлж чадахгүй байна гэсэн асуудал гардаг. Гэтэл энэ төлбөрөө төлж чадахгүй байгаа хүмүүст  хордлого тайлуулах үйлчилгээ үүнээс ч илүү үнэтэй байж таарна. Энэ асуудлыг яаж зохицуулах уу?

Энд ийм асуудал гарахгүй. Цагдаагийн байгууллагад түр саатуулагдаж байгаа иргэнээс төлбөр авахааргүй болж байгаа. Дээр дурдсанаар төлбөрийг эрүүл мэндийн байгууллага хордлого тайлах үйлчилгээ үзүүлснийхээ төлөө авч байгаа юм.  Төлбөрийн чадваргүй байгаа тохиолдолд эмчийн дүгнэлтийг үндэслэн тухайн иргэнийг цагдаагийн байгууллагад хүлээлгэн өгч цаашлаад ШШГЕГ-ын төлбөр барагдуулах албанд  шилжүүлснээр уг алба хуулийн дагуу тухайн иргэнээс төлбөрийг албадан гаргуулна.  Иргэн ажилгүй, орлогогүй байх тохиолдолд албадан хөдөлмөр хийлгүүлж, төлбөрийн үнийн дүнг тооцон гаргуулж авах ийм зохицуулалт үйлчилнэ. Түр саатуулах байр болгож, нөгөө талаар эмнэлгийн үйлчилгээнд хамруулах гэж хоёр салгаж байгаагийн учир нь монгол улсад хэдийнээ хавтгайрсан архидан согтуурлын эсрэг тэмцэх, архины хэрэглээг багасгах зорилгыг агуулж байгаа.

Хуучин зохицуулалтаар дүүрэг бүрт эрүүлжүүлэх байр байдаг. Энэ байрнуудыг яах вэ, саатуулах байр болсонтой холбоотойгоор уг байрнуудын нөхцөл байдалд ямар өөчрлөлт орох бол?

Нийслэлийн хэмжээний есөн дүүрэг, дээр нь мөн төмөр замын цагдаагийн хэлтсийн байранд  /энд зөвхөн эмэгтэйчүүдийг хүлээн авна/ эрүүлжүүлэх байр гэж  байгаа.  Нийтдээ арван эрүүлжүүлэх байр иргэдийг албадан саатуулах үйл ажиллагааны чиглэлээр ажиллана. Өөрөөр хэлбэл үйл ажиллагаа хэвийн явагдана, нэр, зохион байгуулалтын хувьд өөрчлөгдөж “Албадан саатуулах байр” нэртэй болж байгаа юм.

Танд баярлалаа.