en

Л.ДАНЗАНРАВЖАА: ДОТООДЫН ЦЭРЭГТ АЛБАА ХААЖ ДУУСААД ШУУД ЦАГДААГИЙН АЛБА ХААГЧ БОЛСОН. ЕР НЬ ЭРЭГТЭЙ ХҮҮХЭД БҮР Л БАГАДАА ЦАГДАА, ЦЭРГИЙН ХҮН БОЛОХ ЮМ САН ГЭЖ МӨРӨӨДДӨГ БАЙХ

2021-09-16 10:47:00
2256

Эх сурвалж: www.ergelt.mn

Төрийн их баяр наадам өргөн дэлгэр болж, наадамчин олон бөх үзэхээр цэнгэлдэхээ тойрон суусан байлаа. Гэнэтхэн л үзэгчдийн уухайлах нь уухайлж, хашгичих нь хашгичаад явчихсан гэнэ. Олныг үймээсэн зүг харвал майга хөл, улаан хацартай байлдагч дэвж байх аж. Мань эр хугацаат цэргийн байлдагч бөгөөд хоёрын даваанд Монгол Улсын дархан аварга Ж.Мөнхбатыг өвдөг шороодуулчихаад хээвнэгхэн дэвж байгаа нь тэр гэнэ”. Тэртээ 1997 оны түмний цэнгэл баяр наадмын үеэр нэг ийм сонин тохиолдол болсон юм билээ. Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын харьяат Л.Данзанравжаа гэх эр хугацаат цэргийн алба хааж байхдаа бөхийн тоо гүйцээхээр наадамд барилдаж, нэгийн даваанд Ц.Лхамаа начин, хоёрын даваандаа Ж.Мөнхбат аваргыг өвдөг шороодуулж, олны нүд болж байжээ. Энэ тухай сонссоноос хойш үнэхээр ааг, бяр юм уу, аз од байсан уу гэдгийг ам асууж, түүнтэй уулзан ярилцах сан хэмээн бодож дөрвөн сар хайсан ч ер олдсонгүй. Саяхан Цагдаагийн байгууллага үүсэж хөгжсөний 100 жилийн хүрээнд нэгэн бэлтгэл хошуучтай уулзсан нь өнөөх олддоггүй Л.Данзанравжаа байсан юм. Бид ийн ярилцлаа.

-Таны сургийг сонссон ч олж уулзаж чадалгүй дөрвөн сар өнгөрлөө. Мартагдашгүй түүх бүтээсэн шигээ олдошгүй нууц хүн юм аа, та?

-Арай хэтрүүлээд байх шиг байна. Мартагдашгүй түүх гэх нь хэтийдэх байх. Бага залуу үеийн явдал болохоор аль болох нууж, даруухан явахыг л хичээдэг дээ.

-Та зундаа халуун нар төөнөж, хавартаа тэнгэр хуйсагнасан говь нутгийн хүн. Хүүхэд ахуй наснаасаа барилдсан уу?

-Би 1977 оны долоодугаар сарын 7-нд Дундговь аймгийн төвд мэндэлсэн юм билээ. Нэг ах, хоёр дүүтэй. Тэгж их барилдаж, чухам зорилго болгон хичээллээд байсан зүйлгүй. Бусдын л адил говийн аараг толгод дунд мал маллаж, хаврын зэрэглээтэй тууцалдаж өссөн хүүхэд. Аймгийнхаа ерөнхий боловсролын дөрөвдүгээр сургуулийг 1996 онд төгссөн. Ирэх намар нь цэргийн албанд татагдаж, Дотоодын цэргийн 805 дугаар ангийн цэргийн тусгай салбарт хуваарилагдлаа.

Тухайн үед улсын онц чухал зарим объектын хамгаалалтад хугацаат цэргүүд ажилладаг байсан юм. Цагдаагийн харьяа анги болохоор манай ангиас цагдаагийн алба хаагч болох цэргүүдийг сонгож, бэлтгэдэг байсан үе. Өөрөөр хэлбэл, Дотоодын цэрэгт албаа хааж дуусаад шууд цагдаагийн алба хаагч болсон гэсэн үг. Ер нь эрэгтэй хүүхэд бүр л багадаа цагдаа, цэргийн хүн болох юм сан гэж мөрөөддөг байх.

1990-ээд онд Дипломат байгууллагууд болон Улаанбаатар хотын шөнийн эргүүлийг давхар хариуцан ажилладаг Дипломат байгууллага, Шөнийн эргүүлийн 808 дугаар анги гэж байсан. Хамгийн анх тус ангид эргүүл хамгааллын цагдаагаар ажлын гараагаа эхлүүлсэн. Хоёр жил гаруй ажиллаад Монгол Улсаас ОХУ-д суух Элчин сайдын яамны төлөөлөгчийн газрын хамгаалалтын цагдаагаар мөн хоёр жил ажилласан. Оросоос ирээд Цагдаагийн ерөнхий газрын дэд даргын даалгавар гүйцэтгэгчээр мөн хоёр жил ажилласан даа.

-Таныг олон сар эрж, хайсны учрыг та мэдэж байгаа байх аа. Би ярилцахыг хүссэн “дүлий” цэрэгтэйгээ уулзсан гэж бодож байна?

-Улсын баяр наадмаар бөхийн тоо хүрэхгүй болохоор хотын цэргүүдийг барилдуулна. Хэнийг хамаагүй авчихгүй ээ бас. Хотын хүрээний цэргийн ангиудаас барилддаг байлдагч нарыг шилж сонгож авна. Манай ангийн салбарын захирагч, цэргийн заан Г.Чулуундаваа ерөнхийдөө барилддаг, бие хаа өсгөлүүн цэргүүдийг сонгож авдаг байсан юм байна лээ. Би ч яах вэ, айхтар сонгогдсон зүйлгүй, тэднийхээ дунд бужигнаад л, наана, цаана гээд явж байсан юм.

Цэргүүдээ жагсааж байгаад л дутсан бөхийн тоонд хүргэнэ. Би өндрөөрөө салаандаа хоёрт, ротдоо аравын дотор жагсдаг байсан юм. Тэгээд ч барилдах цэргийн тоонд орчихгүй юу. Хөөрч, догдолсон цэргүүд наадмын талбайд очлоо. Барилдах цэрэг болгонд зодог шуудаг олдоно гэж байхгүй болохоор би өмдтэйгээ барилдсан юм. Нэгийн даваанд Увсын долоон харын нэг Лхамаа начинтай таараад хутгаж, эргээд хаячихлаа.

Тэр жил хоёрын даваанд хоёр байлдагч барилдсан санагдаж байна. Тухайн үед найзууд, он жавууд, ойр орчим байсан хүмүүс “Нэг давж болсон юм чинь хоёр давж болдог юм”, “Аваргыг давж аварга болдог юм” зэргээр шуугиад сүйд. Тэгэхээр нь зориг ороод өвдөг шороодсон нэг найзынхаа зодог, шуудгийг өмсөөд л гарлаа. Тэгсэн учраа бөх маань Ж.Мөнхбат аварга байж таардаг байгаа.

-Улсын начныг өвдөг шороодуулсандаа омогшоод аваргаас хулчийсангүй юу?

-Тэр жил бид хоёрын барилдааны тухай цуу яриа, онигоо тасраагүй. Улсын наадмын хоёрын даваанд Мөөеө аваргыг унагадаг “дүлий” цэрэг чинь би шүү дээ. Би ч энэ тухай хүнд яриад байхыг хүсдэггүй юм. Аль болох л нууж явдаг юм. Сайрхсандаа биш, чамайг асуугаад байгаа болохоор энэ тухай яръя.

Аваргаас сүрдэлгүй яах вэ. Золгохоор тулаад зогсоход хад, чулуу шиг л санагдаж байгаа юм чинь. Нэгэнт учраа таарсных гээд нэг дохисон чинь аварга цочих шиг болсон. Тэгэхээр нь хоёр далан дээр нь тулаад өгсөн чинь сандарч байгаа бололтой шууд өөдөөс дайрсан. Би ч зайлж, салтаадаад хөндлөн түрсээр байгаад давчихсан.

Аваргыг хаячихсан чинь хүмүүсийн харц, хандлага нэг л биш болоод явчихлаа шүү. Сүүлд сонсоход бөхчүүд их дурамжхан байсан гэдэг. Манай найзууд хүртэл сонин хараад байхаар нь “За, би болохгүй юм хийж дээ” гэж л бодсон. Бөх барилдаж, тэмцээн уралдаанд орж үзээгүй, анх л наадмын дэвжээнд гарч байгаа нь тэр юм. Тухайн үед аварга бүү хэл бага цолтнууд ч тийм доогуур даваанд унадаггүй байсан юм билээ. Бөхөөр дагнаж хичээллэсэн бол тэр үедээ л лав хүн угз татахад уначихааргүй л байсан юм шиг байна лээ. Одоо бол барилдаж явсан тухайгаа бодохоор ичдэг юм.

-Таныг бөхийн удамтай гэж ярьцгаах юм билээ. Гэхдээ та бөх биш цагдаа байхыг сонгож. Харин үр хүүхдээ бөх болгох бодол байдаг уу?

-Аавын талд бөхийн уудам бий. Манай эмээгийн ах нь Дундговь аймгийн Дэрэн сумын харьяат Дэнх гэж нутаг усандаа алдартай, бяртай бөх байсан. Ах, дүү хоёр Дэнх гэж манай нутгийнхан ярьдаг байсан гэнэ лээ. Дэрсэн ус гэдэг газар байсан том чулууг өргөөд километр гаруй алхсан гэх түүх бий. Сүүлд бид алдаршуулах зорилгоор 370 килограмм чулуунд сийлбэртэй, чулуун суурь хийж дурсгал болон байршуулсан. Улсын начин Олзгэрэл, аймгийн арслан Баярсайхан гээд бөхчүүд бий.

Мөн хоёр үеэл дүү маань бий. Аймгийн начин Х.Төмөр-Очир, Аймгийн заан Ш.Ганбаяр гээд аавын ах, дүүгийн хүүхдүүд сайхан барилдаж байна. Хүүгээ өөрийнх нь авьяас байгаад үнэхээр бөх болохоор бол үгүйсгэхгүй. Миний бага хүү барилдах сонирхолтой, оролдлоготой. Коронавирус гарахаас өмнө Жүдогийн академид явдаг байсан юм. Одоо бэлтгэл нь тасарчихаад байгаа. Нэгдүгээр ангидаа жүдогоор хичээллэж байхад нь хөл, гар нь чангараад хөөрхөн болж байлаа. Өөрөө барилдаагүй болохоор хааяа хүүгээ сайхан бөх болчихоосой гэж хардаг л юм.

-Цагдаагийн албан хаагчид хүнд, хэцүү үе цөөнгүй байдаг. Та бөхийж, шантарч үзэв үү?

-Хүссэн бүхэн цагдаа болчихдоггүй. Асар их хариуцлагатай, амаргүй ажил. Монголын цагдаагийн байгууллагад ажилласан он жилүүддээ би эргүүл харуул, хэрэг бүртгэх, зөрчил шалгах зэрэг Тээврийн цагдаагийн албанаас бусад бүх төрлөөр алба хашиж байсан. Хүнд хэцүүгийн хувьд гэвэл аль ч хэлтэс, салбарт ажиллахад амар хялбар байгаагүй. Бүгд л эр хүний шандсыг сорьж, хүчийг шавхдаг. Гэхдээ надад хэзээ ч эргэж буцах, няцах үе байгаагүй. Хоёр удаа хугацаанаас нь өмнө цол авч байлаа. Салбарын авч болох бүх л шагналыг авсан даа. Тэтгэвэрт гарахынхаа өмнө буюу сүүлийн таван жил Гачууртын цагдаагийн хэлтэст ахлах байцаагчаас эхлээд дарга болтлоо ажилласан даа. Одоо бодоход Гачууртад миний хамаг л сайхан дурсамж, дурдатгалууд байдаг шиг санагдаж байна. Зуслангийн бүс, мал бүхий иргэд амьдардаг зэргээрээ Гачуурт их онцлогтой байсан. Нэг сумын хэсгийн төлөөлөгч юу хийдэг тэр бүхнийг л хийнэ.

-Таныг залуухан харагдахаар нь тэтгэвэрт гарсан гэж бодсонгүй. Одоо ямар үйл хэрэг өрнүүлж явна даа?

-2019 онд тэтгэвэртээ гарсан. Одоогоор Баянзүрх дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын ажлын албан тасгийн дарга хийж байна. ИТХ-ын дарга тухайн дүүргийнхээ Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх салбар зөвлөлийн дарга нь байдаг. Миний хувьд цагдаагийн байгууллагад ажиллаж байсан хүний хувьд гэмт хэрэг, хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаанд нь түлхүү оролцож, санал санаачилга гаргах, санал шүүмж хэлэх зэргээр ажиллаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, мэргэжлээсээ холдчихоогүй үйл хэргээ үргэлжлүүлж байгаа л гэж боддог.

-Би таны ажил, мэргэжлийг үгүйсгэх гэсэнгүй. Гэхдээ та хайран сайхан бөхийн удмыг “тасалж”, том боломжоо алдчихсан юм биш үү?

-Эр хүн болсон хойно элдвийг л бодно. Хааяа нэг ийм санаа орж ирэх нь бий. Гэхдээ би бөх биш, цагдаа болсондоо хэзээ ч харамсдаггүй. Бахархмаар сайхан мэргэжил шүү дээ. Цагдаагийн бахархалтай бөгөөд нэр төртэй, эрхэм албанд залуу нас, бие сэтгэл, оюуны ухаан, авъяас билэг, хүч хөдөлмөр, мэдлэг ур чадвараа харамгүй зориулсан үе үеийн ахмад буурлууд, мөр зэрэгцэн ажилласан журмын нөхөд бидний үйл хэргийн залгамж хойч үе та бүхнийхээ гэр бүл, үр хүүхэд ойр дотны бүх хүмүүст Монгол Улсад орчин цагийн цагдаагийн алба үүсэн байгуулагдсаны 100 жилийн ойн мэнд дэвшүүлье. Монгол төрийн цагдаагийн мөр ариун, үйлс гэгээн байж, сүр хүч, сүлд хийморь нь мөнхөд мандан бадрах болтугай!

ШИНЭ МЭДЭЭ
Төгсөгчид цол, энгэрийн тэмдэг, дипломоо гардан авлаа
Төгсөгчид цол, энгэрийн тэмдэг, дипломоо гардан авлаа
0
186
2025/06/21
ЦАГДАА, ДОТООДЫН ЦЭРГИЙН АНГИ, БАЙГУУЛЛАГААС ЗАРЛАЖ БУЙ НЭЭЛТТЭЙ ТЕНДЕРИЙН ЕРӨНХИЙ БОЛОН ТУСГАЙ ШААРДЛАГЫН ТАЛААР
0
42
2025/06/20
Цагдаа, дотоодын цэргийн байгууллагын хэмжээнд 2025 оны хагас жилд дотоод аудитын чиглэлээр хийж хэрэгжүүлсэн ажлын тайлан
Цагдаа, дотоодын цэргийн байгууллагын хэмжээнд 2025 оны хагас жилд дотоод аудитын чиглэлээр хийж хэрэгжүүлсэн ажлын тайлан
253
253
2025/06/20
Глен Краннэжийн айлчлал өндөрлөлөө
Глен Краннэжийн айлчлал өндөрлөлөө
253
253
2025/06/20
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХУДАЛДАН АВАХ АЖИЛЛАГААНЫ СУУРЬ МЭДЛЭГ ОЛГОХ СУРГАЛТАД АЛБА ХААГЧДЫГ ХАМРУУЛАВ
253
253
2025/06/20
Барилга байгууламж ашиглалтад оруулах комиссын дүгнэлт
253
253
2025/06/19
Шинээр томилогдсон алба хаагчдын тангараг өргөх ёслолын арга хэмжээ боллоо
Шинээр томилогдсон алба хаагчдын тангараг өргөх ёслолын арга хэмжээ боллоо
253
253
2025/06/19
“Уран жолоодлого-2025” тэмцээн боллоо
“Уран жолоодлого-2025” тэмцээн боллоо
253
253
2025/06/18
Сэрэмжлүүлэг
Сэрэмжлүүлэг
253
253
2025/06/17
Америкийн Нэгдсэн Улсын Олон улсын цагдаагийн энхийг сахиулах ажиллагааг дэмжих хөтөлбөр (IPPOS)-ийн зөвлөх/эксперт Глен Краннэжийг хүлээн авч уулзлаа
Америкийн Нэгдсэн Улсын Олон улсын цагдаагийн энхийг сахиулах ажиллагааг дэмжих хөтөлбөр (IPPOS)-ийн зөвлөх/эксперт Глен Краннэжийг хүлээн авч уулзлаа
253
253
2025/06/16
“Хааны эрэлд-2025” энхийг дэмжих ажиллагааны олон улсын сургууль эхэллээ
“Хааны эрэлд-2025” энхийг дэмжих ажиллагааны олон улсын сургууль эхэллээ
253
253
2025/06/14
“Дүрмээ мөрдье
“Дүрмээ мөрдье" нэгдсэн арга хэмжээний нээлт боллоо
253
253
2025/06/13
Тангараг өргүүлэх ёслолын арга хэмжээ боллоо
Тангараг өргүүлэх ёслолын арга хэмжээ боллоо
253
253
2025/06/13
Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга, Дотоодын цэргийн командлагч, бригадын генерал Т.Сүхболд Дархан-Уул аймгийн цагдаагийн газарт ажиллалаа
Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга, Дотоодын цэргийн командлагч, бригадын генерал Т.Сүхболд Дархан-Уул аймгийн цагдаагийн газарт ажиллалаа
253
253
2025/06/13
“Цагдаагийн ахмадын нэг өдөр“ өдөрлөг боллоо
“Цагдаагийн ахмадын нэг өдөр“ өдөрлөг боллоо
253
253
2025/06/10
“Хамгийн чухал нь” зорилтот аян амжилттай зохион байгуулагдлаа
“Хамгийн чухал нь” зорилтот аян амжилттай зохион байгуулагдлаа
253
253
2025/06/10
Япон Улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайдын яамны төлөөлөлтэй албан уулзалт зохион байгууллаа
Япон Улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайдын яамны төлөөлөлтэй албан уулзалт зохион байгууллаа
253
253
2025/06/05
ЦАГДААГИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНД 2025 ОНЫ ЭХНИЙ 05 САРД БҮРТГЭГДСЭН ГЭМТ ХЭРЭГ, ЗӨРЧЛИЙН МЭДЭЭ
ЦАГДААГИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНД 2025 ОНЫ ЭХНИЙ 05 САРД БҮРТГЭГДСЭН ГЭМТ ХЭРЭГ, ЗӨРЧЛИЙН МЭДЭЭ
253
253
2025/06/05
“Хариуцлагатай ахлагч” аян үргэлжилж байна
“Хариуцлагатай ахлагч” аян үргэлжилж байна
253
253
2025/06/05
Миний мөр...
Миний мөр...
253
253
2025/06/04
Унадаг дугуй хулгайлж, худалдан борлуулдаг этгээдийг олж тогтоолоо
Унадаг дугуй хулгайлж, худалдан борлуулдаг этгээдийг олж тогтоолоо
253
253
2025/06/04
Он гарснаас хойш 78 удирдах албан тушаалтан сонгон шалгаруулалтаар томилогдсон
Он гарснаас хойш 78 удирдах албан тушаалтан сонгон шалгаруулалтаар томилогдсон
253
253
2025/06/02
Гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, тулгамдаж буй асуудлыг хэлэлцэх уулзалт, зөвлөгөөн зохион байгуулагдаж байна
Гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, тулгамдаж буй асуудлыг хэлэлцэх уулзалт, зөвлөгөөн зохион байгуулагдаж байна
253
253
2025/05/29
"Хүүхдийн баяр" арга хэмжээ зохион байгууллаа
253
253
2025/05/31
Олон тооны судар, бурхны эд зүйлс хулгайлсан этгээдийг олж тогтоолоо
Олон тооны судар, бурхны эд зүйлс хулгайлсан этгээдийг олж тогтоолоо
253
253
2025/05/27
Үнийн санал авах урилга
Үнийн санал авах урилга
253
253
2025/05/27
“Өнөөдөр сонго, Маргаашийг хамтдаа бүтээцгээе” уриатай нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион байгуулагдаж байна
“Өнөөдөр сонго, Маргаашийг хамтдаа бүтээцгээе” уриатай нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион байгуулагдаж байна
253
253
2025/05/23
Алба хаагчдыг чадавхжуулах сургалт болж байна
Алба хаагчдыг чадавхжуулах сургалт болж байна
253
253
2025/05/23
Автобаазаас мэдээлж байна
Автобаазаас мэдээлж байна
253
253
2025/05/21
“Өнөөдөр сонго, маргаашийг хамтдаа бүтээе” нээлттэй хаалганы өдөрлөг боллоо
“Өнөөдөр сонго, маргаашийг хамтдаа бүтээе” нээлттэй хаалганы өдөрлөг боллоо
253
253
2025/05/28
Төгсөгчид цол, энгэрийн тэмдэг, дипломоо гардан авлаа
Төгсөгчид цол, энгэрийн тэмдэг, дипломоо гардан авлаа
0
186
2025/06/21
ЦАГДАА, ДОТООДЫН ЦЭРГИЙН АНГИ, БАЙГУУЛЛАГААС ЗАРЛАЖ БУЙ НЭЭЛТТЭЙ ТЕНДЕРИЙН ЕРӨНХИЙ БОЛОН ТУСГАЙ ШААРДЛАГЫН ТАЛААР
0
42
2025/06/20
Цагдаа, дотоодын цэргийн байгууллагын хэмжээнд 2025 оны хагас жилд дотоод аудитын чиглэлээр хийж хэрэгжүүлсэн ажлын тайлан
Цагдаа, дотоодын цэргийн байгууллагын хэмжээнд 2025 оны хагас жилд дотоод аудитын чиглэлээр хийж хэрэгжүүлсэн ажлын тайлан
0
31
2025/06/20
Глен Краннэжийн айлчлал өндөрлөлөө
Глен Краннэжийн айлчлал өндөрлөлөө
0
385
2025/06/20
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХУДАЛДАН АВАХ АЖИЛЛАГААНЫ СУУРЬ МЭДЛЭГ ОЛГОХ СУРГАЛТАД АЛБА ХААГЧДЫГ ХАМРУУЛАВ
0
21
2025/06/20
Барилга байгууламж ашиглалтад оруулах комиссын дүгнэлт
0
26
2025/06/19
Шинээр томилогдсон алба хаагчдын тангараг өргөх ёслолын арга хэмжээ боллоо
Шинээр томилогдсон алба хаагчдын тангараг өргөх ёслолын арга хэмжээ боллоо
0
233
2025/06/19
“Уран жолоодлого-2025” тэмцээн боллоо
“Уран жолоодлого-2025” тэмцээн боллоо
0
208
2025/06/18
Сэрэмжлүүлэг
Сэрэмжлүүлэг
0
341
2025/06/17
Америкийн Нэгдсэн Улсын Олон улсын цагдаагийн энхийг сахиулах ажиллагааг дэмжих хөтөлбөр (IPPOS)-ийн зөвлөх/эксперт Глен Краннэжийг хүлээн авч уулзлаа
Америкийн Нэгдсэн Улсын Олон улсын цагдаагийн энхийг сахиулах ажиллагааг дэмжих хөтөлбөр (IPPOS)-ийн зөвлөх/эксперт Глен Краннэжийг хүлээн авч уулзлаа
0
237
2025/06/16
Түгээмэл асуулт хариулт
Холбоо барих
Чат бичих
Facebook холбоос