ЦАГДААГИЙН ЕРӨНХИЙ ГАЗРЫН УДИРДЛАГУУД ГЕНЕРАЛУУДДАА ХҮНДЭТГЭЛ ҮЗҮҮЛЛЭЭ
Монгол улсад цэргийн дээд цол генерал хэмээс эрхэм хүндэтгэлтэй цол олгож эхэлсний 60 жилийн ойг анх удаа 2004 оны 04-р сарын 28-нд ёслол төгөлдөр тэмдэглэжээ. Энэ үеэс хойш генерал цолтонтой яам, газрууд жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулсаар энэ жил 73 жилийн ойтойгоо золгож байна.
Дэлхий дахинаа албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөгдсөн цэрэг, цагдаагийн дээд цол болох генерал цолыг 16-р зууны үеэс Франц улсад олгож эхэлснээс хойш өнөөдөр дэлхийн 200 гаруй улс оронд хэрэглэж байна. Харин Монгол улсад БНМАУ-ын Ардын сайд нарын зөвлөлийн 1944 оны 04-р сарын 28 ны өдрийн 52 дугаар тогтоолоор анх Ю.Цэдэнбал, Ж.Лхагвасүрэн нарын 11 хүнд олгож эхлэсэн түүхтэй.
Харин Монголын цагдаагийн байгууллагын анхны хошууч генерал цолыг 1971 онд Нийгмийн аюулаас хамгаалах яамны нэгдүгээр орлогч сайд бөгөөд Улсын цагдан сэргийлэх ерөнхий газрын дарга Содномбалжирын Бүдрагчаа хүртэж байжээ. Түүхэн энэхүү цаг хугацаанд цагдаагийн байгууллагаас 17 генерал цолтон төрөн гарч, эх орныхоо амар амгалан, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах үйл хэрэгтөөрийн амь бие, залуу нас, эрч хүч, эрдэм боловсролоо харамгүй зориулсаар ирсэн юм.
БНМАУ-ын Бага хурлын тэргүүлэгчдийн 1944 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 23 дугаар хурлын тогтоолоор БНМАУ-ын Дотоод явдлын яамны Улсыг аюулаас сахиж хамгаалах “Хурандаа генерал”, “Дэслэгч генерал”, “Хошууч генерал” болон Улсын цагдан сэргийлэх “Хошууч генерал” цолыг тус тус бий болгож, БНМАУ-ын Ардын Сайд нарын Зөвлөлөөс олгож байхаар журамласан байна.
Тухайн үед шинэ тутам батлагдан бий болсон Цагдан сэргийлэхийн “Хошууч генерал” цолыг хэн нэгэн алба хаагч хүртэж байгаагүй ч, Монголын цагдаагийн байгууллагыг удирдаж байсан Ж.Авхиа, Р.Гүнсэн, С.Бүдрагчаа, А.Думбурай, С.Дамдинсүрэн, О.Отгонжаргал, Б.Пүрэв, Ч.Амарболд, М.Ганболд, Д.Сандаг-Очир, Б.Билэгт нар болон цагдаагийн байгууллагын бие бүрэлдэхүүнд багтан алба хааж байсан Ж.Содном, Л.Гарамжил, М.Ганхүү, Т.Хүрэлбаатар А.Дулаанжаргал, нар тус тус цэргийн дээд “Генерал” цолыг хүртжээ.
Монгол Улсын Их Хурлын 2017 оны хаврын чуулганаар батлагдсан “Цагдаагийн алба”-ны тухай Монгол Улсын Хуулийн “Цагдаагийн цол” олгох тухай 73 дугаар зүйлийн 73.1.1. дэх заалтад Цагдаагийн албаны дээд цол нь “Цагдаагийн генерал”, “Цагдаагийн дэслэгч генерал”, “Цагдаагийн хошууч генерал” байхаар баталсан нь өөрийн албаны бахархалт түүх, албаны онцлог байдал зэргийг харгалзан үзсэн маш чухал шинэчлэлт үйл хэрэг боллоо.
Монголын цагдаагийн албаны сүр хүчний бат илэрхийлэл болсон цагдаагийн байгууллагаас төрөн гарсан алтан мөрдэст генералууддаа баяр хүргэж, эрүүл энх, сайн сайхан бүхнийг хүсье.